Ellik lira (Italiya tangasi)

50 lira (italyancha: 50 lire) — Italiyada 1867-yildan 2001-yilgacha muomalada boʻlgan italyan tangasi. 130 yillik faoliyati davomida uning xarid qobiliyati o‘n minglab marta kamaydi^[1]. Birinchi 50 lirada 16,12 g 900-chi oltin bor edi. 2002-yilda naqd pul yevroga almashtirilganda 50 lira 2,58 yevro sentga to‘g‘ri keldi^[1].

Italiya Qirolligi

Viktor Emmanuel II hukmronligi

Birinchi 50 lira qirol Viktor Emmanuel II davrida zarb qilingan. Birinchi tangalar 1864-yilda chiqarilgan, ammo ular 1867- yilda Turinda chiqarilgan. 103 nusxadagi arzimas tiraj ularni Italiyadagi barcha tangalar orasida eng kam uchraydi^[2].

Umberto I hukmronligi

Umberto I (1878-1900) davrida 1884, 1888 va 1891-yillarda 50 lira zarb qilingan. Tanganing avers tomonida qirol portreti ostida monarxning surati, aylana shaklidagi „UMBERTO I RE D’ITALIA“ yozuvi, chiqarilgan. Orqa tomonning markazida Savoy uyining gerbi joylashgan boʻlib, uning atrofida Annunziata ordeni lentasi joylashgan^[3]. Tanganing yon tomonlarida eman va zaytun shoxlari tasvirlangan, tepasida yulduzcha tasvirlangan. Gerblarning yon tomonlarida „L“ va „50“ nominalining belgisi mavjud^[1]^[2].

Italiya Respublikasi

Italiya Respublikasida 50 lira koʻp million nusxada zarb qilingan savdo tangasiga aylandi. Ular 1954-yildan 2001-yilgacha ishlab chiqarilgan. 2002-yildan boshlab mamlakat yevroga oʻtdi. Ayirboshlash 1 yevro kursi boʻyicha 1936,27 lira uchun amalga oshirildi^[4]. Shunga koʻra, muomala toʻxtatilgan paytda 50 lira 2,5 yevro sentga toʻgʻri keldi.

50 yildan kamroq vaqt ichida nominal qiymati 50 lira boʻlgan 3 turdagi tangalar muomalaga chiqarildi. Birinchi va ikkinchisi oʻxshash tasvirga ega — avers tomonida ayol profili va teskari tomonda temirchilikning qadimgi Rim xudosi Vulkan tavsirlangan^[1]. 1954-1989 va 1990-1995-yillardagi nashrlar oʻrtasidagi farq ularning hajmi va vaznida. 1996-yildan 2001-yilgacha tangalar avvalgidek akmonitaldan emas, balki mis-nikel qotishmasidan chiqarila boshlandi. Kompozitsiya bilan bir qatorda tanga dizayni ham oʻzgartirildi. Qadimgi Rim xudosining tasviri oʻrniga, nominal tangaga joylashtirilgan^[2].

Tangalar turlari


Diametri, mm	Ogʻirligi, g	chekka	Metall	Zarb yillari	Aylanma
28	16.12	nayli	900 oltin	1911 yil	20 000^[2]
20.5	4.3995			1931-1933 yillar	Jami — 50 694^[2]
20.5	4.3995			1936 yil	Jami — 790^[2]
24.8	6.25		akmonital	1954-1989 yillar	Jami — 2 327 346 700 ^[2]
17	2.7	silliq	akmonital	1990-1995 yillar	Jami — 510 809 860 ^[2]
19	4.5	silliq	kupro-nikel qotishmasi	1996-2001 yillar	Jami — 185 214 000 ^[2]